VUKUÂT VAR! vak'a,vâkıa,vâkıâ,vaki,vuku,vukuât

Aşağıdaki kelimelerin hepsi Arapça AYNI KÖKTEN türemişler .Arapçadan bize gelen kelimelerdeki zorluk onlarda uzun sesli harf olması Bir de bizde olmayan (ayın) sesi söyleyişi de yazıyı da zorlaştırıyor.Maalesef bu kelimelerin hepsinde ikisi de var.
Vak’a ,vaka. ؤقعه
Arapça.olay,hadise.Eskiden okunuşunda kesme sesi belirgindi ve yazıda da kesme işareti vardı..Şimdi yazıldığı gibi vaka olarak okunuyor .Ama a sesleri uzun değil.
Vâkıa واقعه
Olgu.
Burada ilk a sesi uzun okunacak.
Vâkıâ واقعا
Gerçi,her ne kadar.Burada iki a sesi de uzun okunuyor.
Vaki

Olan ,olmuş.
Burada a sesi uzun okunacak.
Vuku وقوع Olma, meydana gelme. (Vukuu halinde) gibi kullanımlarda sondaki u sesi çift olur.Buna neden de kelimenin sonundaki (ayın)harfidir.Daha çok bulmak fiiliyle birlikte kullanılır.Eskiden ikinci u sesi uzun okunurdu.
Vukuât vuku’nun çoğulu. Ama suç,olay anlamında tekil olarak kullanımı da yaygındır.

Nedir bu kelimelerden çektiğimiz!

Cami mi,camisi mi,camii mi,mısra ne mısraı ne,mevkii mi,mevkisi mi? Bu tür kelimelerin yazımında ve söylenişinde çoklukla sorun yaşıyoruz..Mevzi,mevzu,bayi,mısra,inşa,sanayi,mezra diğer bazı örnekler..Burada sorun hepsi arapça olan bu kelimelerin sonunda bulunan ayın veya hemze denen bir harfin söylenişinden kaynaklanıyor...Anlatması uzun ama çözümü çok basit olan bu konuya dalalım..
.İşte bu ayın harfi Arap alfabesiyle yazılan bu kelimelerde gayet rahat görünüyor,ama söylenirken yokmuş gibi oluyor..Yani tüm bu kelimelerin sonunda aslında bir sessiz (ünsüz) harf var.Ama okunmuyor.O zaman ne oluyor bu kelimelere ek getirirken sorun yaşanıyor.Peki bu sorunu nasıl aşacağız? Herkese "-Osmanlıca okuyup yazma öğrenin " diyemiyeceğimize göre çözüm şöyle...
a) Bu kelimeler yalın haldeyken hiçbir sorun yok..cami,mısra,mevki,mevzi,mevzu,bayi,mısra,inşa,sanayi ,merci diyeceğiz ve yazacağız.Yani sonuna herhangi başka harf getirmek yok.Ama yalın haldeyken...
b) Bu kelimelerle sıfat tamlaması yapılırken de gene sorun yok.Aynen yalın haldeki gibi Büyük Cami,Ulu Cami,Küçük Sanayi Sitesi,Güzel Mısra,Ana Bayi vb vb
c) Gelelim çetrefil konuya.Eğer bu kelimelerle İsim tamlaması yapıyorsak bu kelimelerin sonuna -i,-ı,-u,-ü
getireceğiz.Süleymaniye Camii,Sakarya mevzii,Beyaz Eşya Bayii,Otomotiv Sanayii.. gibi.
Biraz karışık gibi ama ne yapalım dilimizde bu kelimeler var ve bunları doğru kullanmak zorundayız.O güzelim camilerin adına bundan sonra dikkatlice bakın birçok cami levhasında yanlışlık olduğunu görürsünüz.Ya da hangi (bayi) tabelasında doğru yazım bulacağım diye boşuna ararsınız..Hele basın mensuplarının bu kelimeleri yazarken ya da sevgili spikerlerimizin okurken biraz daha özen göstermeleri gerekiyor..
Doğru Türkçe ile yazmadığımız bir haberin inandırıcı olması mümkün mü?
Tabii burada bu eki ( -si,-sı) olarak yazalım diyenler çıkacaktır ..Dilde zamanla bazı kelimelerde dönüşüm yaşanıyor.Ama bu kelimelerde henüz o aşamada değiliz..Öyle olsaydı (Şüyuu vukuundan beterdir) deyimini
(Şuyusu vukusu ) diye söylerdik ve çam devirirdik..
İşte taze bir örnek.Bu yazıyı yazarken Haber Turk gazetesinde (15.07.2009) Babil Kralı Nabukadnezar'dan sözeden bir yazıda (Eşi için Babil'in asma bahçelerini inşaa ettirdi) deniyor.Oysa kelime sadece (inşa) olarak yazılmalıydı.
Ayrıca bir çözüm daha var...İnşa etmek yerine Türkçe (yapmak) kelimesi ne güne duruyor? Diğer bazı kelimeler için de aynı çözüm var..Bu resimde de kelimenin doğru yazılışı;inşa olacaktı.

http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=12881804&tarih=2009-11-07
Ayşe Arman'ın bir yazısı var bu adreste.Ve bir cümle:"Hala muktedir,hala karar merci " Oysa (mercii) demek gerekiyordu tabii.
Tekrar edelim:cami,mısra,mevki,mevzi,mevzu,bayi,mısra,inşa,sanayi ,merci gibi  kelimeleriyalın haldeyken sonlarında tek sesli harf bulunuyor....